Wiemy już, że nasi przodkowie weszli do historii jako drobna, albo zaściankowa szlachta herbu Ogończyk. Drogosław, Ogony, Powała czy też Sudkowicz to inne nazwy tego samego herbu.
To co tutaj widzimy to współczesne, graficzne wzorowane na barokowych wyobrażeniach tego herbu. Pierwotnie była to tylko tarcza z godłem i stanowiła symbol jednoczący rodowitych i adoptowanych członków rodu. Na polu bitwy stanowiła znak rozpoznawczy dla rycerzy jednej drużyny. Osoby piastujące godności i urzędy krajowe wykorzystywały rysunek swego herbu na pieczęciach. S. Górzyński i J. Kochanowski w swojej pracy Herby szlachty polskiej podają, iż znane są następujące średniowieczne pieczęcie herbu Ogończyk: 1384 Piotr kasztelan lubelski; 1413 Mikołaj z Taczowa; Jan Kościelecki i kilkanaście innych. Jeśli Mikołaj z Taczowa skojarzy się komuś z sienkiewiczowskim Powałą z Taczowa, to może sobie przypomni tę postać także z filmu A. Forda Krzyżacy i to w jaki sposób eksponowany był herb Ogończyk zarówno w uzbrojeniu rycerza jak i w rzędzie konia.
Herby, podobnie jak wszystko w życiu podlegały też ewolucji. Z czasem do tarczy dodano klejnot wyłaniający z korony rangowej umieszczonej nad hełmem. W naszym przypadku jest to oczywiście korona szlachecka, a bywają także książęce, hrabiowskie i t. d. Nasz klejnot stanowią dwie uniesione ręce w rękawach srebrnych. Odmiany herbu Ogończyk stanowią dwie ręce zbrojne i dwie ręce w rękawach srebrnych trzymające w dłoniach półotocznicę.
W poprzednich zdaniach pojawiły się wzmianki o prawach i obowiązkach szlachty. Pora więc by choć kilka z nich taksatywnie wyliczyć. A więc podstawowymi prawami było prawo posiadania i dziedziczenia ziemi, prawo nietykalności osobistej, prawo wyłączności pełnienia urzędów i piastowania godności świeckich i duchownych, a po wygaśnięciu dynastii jegiellońskiej także prawo elekcji króla. Pamiętamy jednakowoż z lekcji historii, iż każdy nowy władca przyznawał szlachcie dodatkowe prawa i przywileje. Do podstawowych obowiązków szlachty należała obrona granic, czyli udział w pospolitym ruszeniu.
Uzupelnienie tego tekstu niechaj stanowi legenda herbowa zamieszczona w pracy M. Kazańczuka, a wzięta od B. Paprockiego z dzieła Gniazdo cnoty.
Ogończyk Początek dawny herbu Ogończyk, niektórzy zwą go Powała, który ma być strzała biała w czerwonym polu, na końcu półpierścienia złotego. Ten klejnot ma złączenie z domem Odrowążów, którzy w Morawie byli wielkiej zacności, tychże to Odrowążów była panna dziedziczka, którą Piotr rycerz odjął nieprzyjacielowi, przeto połowicę herbu ojczystego zostało na znak wiecznej zacności jej domu.
Piotrasz, dziedzic z Radzykow, mąż serca wielkiego,
Po żałosnym zburzeniu Księstwa Morawskiego
Jadąc, ujrzał, poganin pannę niesie zacną,
Dla jej ojca sławnego wszej koronie znaczną.
Panna Piotra poznawszy, ręce w górę wznosi,
By ją wydarł z pogańskich ręku, pilnie prosi.,
Rycerz, acz panny nie znał, skoczył wnet do niego,
Kopią go strąciwszy, weźmie konia jego,
Wsadzi pannę na siodło, każe jej ujchodzić,
Która mu te posługę przyrzekła nagrodzić.
Dała mu pół pierścienia, drugą część schowała,
Chcąc czasu potrzebnego, by go po nim znała.
Rychło potem tę pannę za mąż wydać miano,
W której chytre wymówki dla przysięgi znano,
Którą ona Piotrowi przedtem uczyniła,
Sama mu sobą służby nagrodzić ślubieła.
Rycerz, gdy się dowiedział o takiej biesiedzie,
Jako mógł na wesele w takim sumptcie jedzie.
Przyjechawszy na zamek, wszedł na salę onę,
Pannę gwałtem inszemu już chcą dać za żonę.
Piotras widząc, pierścionek pannie zaraz wrócił,
Ten jej on żal bezmierny w wesele obrócił.
Poznawszy swój pierścionek, wnet słowy prędkimi
Powie wesołą twarzą zaraz przed wszystkimi,
Mówiąc, że to jest mąż mój, któremum ślubiła
W ten czas, kiedym w pogańskim ręku nędzna był.
A tak wolę gardło swe abym tu straciła,
A niżeli wiarę swą, tę, com ją ślubiła.
Wszyscy pannę pochwalą z stałości takowej,
Zaraz ją podług myśli daliu rycerzowi.
Rycerz znak szczęścia swego wiecznie pieczętując,
Także wierności panienki onej okazując,
Zjednał sobie za wieczny herb z potomki swymi
Właśnie takiej ozdoby, jak go tu widzimy.
Od autora: tu w tym przypadku znaczy: na początku tego posta.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz